1091
Ислам шариғаты әрбір құлшылық амалында тәртіп пен реттілікке мән береді. Намаз — мұсылман өмірінің жүрегі. Оның сыртқы формасы да, ішкі ықыласы да үлкен маңызға ие. Сол себепті мешіттерде жамағатпен сап түзеп тұру — сүннеттің белгісі. Алайда, кейбір жамағат арасында «мешіттегі бағаналар арасында тұрып намаз оқуға болмайды» деген пікірлер жиі айтылады. Бұл пікір қаншалықты дұрыс? Оның негізі қандай? Ғалымдар не деген?
Бағаналар арасында тұрып намаз оқу: рұқсат па, тыйым салынған ба?
Хадисте: «Бізге Пайғамбар (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) заманында бағаналар арасында сап түзеуге тыйым салынатын, тіпті одан қуылатынбыз»
Мәтіні:
«نُهِينَا أَنْ نَصُفَّ بَيْنَ السَّوَارِي فِي عَهْدِ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، وَكُنَّا نُطْرَدُ عَنْهَا طَرْدًا»
(Ибн Мәжа 1002; Әбу Дәуіт 673; Ахмад, №20391)
Және осы секілді бағана арасында тұруға ынғай танытпаған Омар ибн Хаттаптан Абдулла ибн Омардан келген асарлардың үкімі мауқуф, яғни, Пайғамбарымыздың сөзі емес деп үкім етілген.
Танымал ғалымдардың пікірлері
- Имам ән-Нәуәуи: «Хадис әлсіз, Пайғамбардың сөзі емес»
قال النووي: “هذا الحديث ضعيف، وليس من كلام النبي صلى الله عليه وسلم”
(әл-Мәжму’, 4/301)
- Ибн Хажар әл-Асқаләни: «Бұл – сахабаның сөзі, шариғи дәлел емес»
قال ابن حجر: “هذا من قول الصحابي، وليس بحجة شرعية” (Фатх әл-Барий, шарх Сахих әл-Бухари, 2/208)
- Имам әш-Шәукани: «Сенімсіз хадис»
قال الشوكاني: “حديث لا يثبت” (Нәйл әл-Аутар, 3/62)
- Шейх Әл-Әлбәни: «Әлсіз хадис, иснады үзілген»
قال الألباني: “حديث ضعيف، سنده منقطع” (Ируа әл-Ғалил, №530)
- Шейх Ибн Усаймин: «Сенімсіз риуаят. Тыйым – тәрбиелік сипатта болған»
قال ابن عثيمين: “رواية لا تثبت، والنهي فيها كان من باب التربية” (Шарҳ әл-Мумти’, 3/6)
Мазхаб ғұламалары не дейді?
- Ханафи мазхабы: Имам әл-Кәсәни: «Бағаналар арасында тұруда әбестік жоқ, өйткені оған нақты тыйым жоқ»
قال الكاساني: “لا كراهة في القيام بين السواري؛ لعدم ورود النهي” (Бәдаи’ әс-Санаи’, 1/157)
- Шафиғи мазхабы: Имам ән-Нәуәуи: «Тыйым жоқ; жағымсыз деп айтылмайды»
قال النووي: “لا نهي فيه، ولا يقال بكراهته” (әл-Мәжму’, 4/301)
- Мәлики мазхабы: Имам Ибн Абд әл-Барр: «Бұл – сахабалардың тәртібі, орындамау харам емес»
قال ابن عبد البر: “هذا من فعل الصحابة، وتركه ليس بحرام” (әт-Тәмһид, 5/93)
- Ханбали мазхабы: Имам Ибн Құдама: «Қажет болса – рұқсат; кең жерде – қиындық болуы мүмкін»
قال ابن قدامة: “إن دعت الحاجة فلا بأس؛ وفي السعة قد يشق على الصفوف” (әл-Муғни, 2/189)
Іс жүзіндегі жағдай
Қасиетті Мекке мен Мәдина мешіттерінде ғасырлар бойы жамағат бағаналар арасында тұрып келеді. Ешкім бұны айыптамаған, саптар бұзылды деп есептелмеген.
Қорытынды: Бағаналар арасында тұрып намаз оқу – шариғатта рұқсат етілген амал. Бұл іске тыйым салатын сенімді хадис жоқ. Намаз сапына зиян келтіретіндей нақты себеп болмаса – еш қиындық жоқ. Жоғарыда аталған хадис – әлсіз. Пайғамбардың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) нақты сөзі емес, әрі шариғи тыйым ретінде дәлел бола алмайды.
Шариғат – жеңілдік пен даналық діні. Тыйым дәлелмен ғана орнатылады, ал дәлелсіз тыйым – ауыртпалық.